Login to your account

Username *
Password *
Remember Me
Tempo Timor

Tempo Timor

Ho hakraik an Tempo Timor hato'o komprimentus ba laitor sira katak, Jornal Tempo Timor hahu mosu iha imi le'et atu fasilita informasaun ba imi. Tamba ne'e ami presiza ita boot sira nia tulun atu ekipa jornal ne'e nian bele halao servisu jornalismu ho didiak.

Jornalista Jornal Tempo Timor, bandu atu hetan envelope ka sasan ruma husi fontes informasaun sira.

Tempotimor (Díli) – Governu Timor-Leste fó ona konfiansa ba Ministru Obras Públiku atu lidera negosiasaun TL no Indonézia kona-ba oinsá TL bele fa'an ninia eletrisidade ba Timor Osidentál. 
 
"Eletrisidade ne'ebé ita produz iha sentru eletrika Hera ho Betano, barak liu tiha ka superfull. Iha ita-nia estasun rua ne'e produz ona 50 Mw. Agora, ita-nia demanda eletrisidade ne'ebé ita uza 8 Mw. Ho ida ne'e iha 2004 liuhosi  Memorandum of Understanding (MoU) entre EDTL, PLN no Banku Mundiál halo estudu viabilidade ne'ebé Governu Timor-Leste husu atu halo interkonesaun entre TL no Timor Osidentál," dehan Ministru Obras Públiku (MOP), Salvador Pires iha Palásiu Governu, Kuarta (14/08/2019).
 
MOP afirma, bainhira aprezenta estudu refere ba Konsellu Ministru (KM), iha posibilidade sei iha interkonesaun eletrisidade TL-Indonesia.
 
"Estudu ne'e, ohin aprezenta nia rezultadu ne'ebé hatudu katak iha posibilidade duni. Ekonomikamente no tenknikamente iha viabilidade atu halo interligasaun ne'e sei di'ak. Tanba iha Indonesia, sira nian demanda ba eletrisidade sa'e. Signifika sira tenke halo investimentu ho kapitál boot hodi harii fali sentru eletrisidade foun," tenik MOP.
 
Nia dehan, TL iha sentru rua ne'e superfull. Ne'ebé, TL bele fa'an  ba Timor Osidental para lori retornu ekonomika mai TL. Tanba ne'e, KM fó ona kompetensi ba MOP hodi hahú iha negosiasaun ona.

Comment

IHA loron 11 Marsu 2019, deputadu sira iha Parlamentu Nasionál (PN) halo votasaun ba rezolusaun ida ba Ministériu Públiku (MP), hodi loke investigasaun ba rezultadu auditoria projetu Zona Espesiál Ekonomia Sosiál Merkadu (ZEESM), ne’ebé fó prejuizu maka’as ba estadu. 

Comment

By Oki & Monty Jacka

Tempotimor (Dili) - According to the President of the Timor-Leste Chamber of Commerce and Industry (KKI-TL), Oscar Lima, the government is currently set up in a way which hinders local entrepreneurs.

Comment

Tempotimor (Dili) – Prezidente – Repúblika (PR), Francisco Guterres Lú Olo husu ba embaixador nain tolu (3) ne’ebé foin simu posse atu haluan liutan kooperasaun Timor – Leste nian iha Brasl, Estadus Unidus Amerika no Nova Zelándia. 
 
“Prezidente no Governu nomeia Ita-Boot sira tanba fiar katak ita-boot sira sei koopera ho governu Brazil, Estadus Unidus no Nova Zelándia, atu haforsa liután relasaun entre ita-nia rain no sira-nian. Prezidente Repúblika fiar katak Embaixador sira ne’ebé foin simu pose iha kapasidade. Ha’u fiar katak sira bele hasa’e no loke liután nível no ámbitu kooperasaun entre ita-nia Estadus,” hatete PR Lu Olo hafon seremóna posse ba embaixador nain tolu ne’e iha Palásiu Prezidensial Bairro Pite, Dili, Tersa (13/08). 
 
Kona-ba Brasil, PR Lú Olo aproveita oportunidade ida ne’e atu fó-hanoin katak iha simeira CPLP, hala’o iha Brasil, mak Timor-Leste tama ofisialmente  nu’ udar membru CPLP nian. 
 
“Ita simu ona Chefes Estadu Brasil nian, Fernando Henrique Cardoso no Luís Inácio Lula da Silva, iha ita-nia país. Kooperasaun entre ita la’o di’ak, liuliu iha área edukasaun, iha formasaun ba kuadrus universitárius. Timor-Leste mak lolo prezidénsia rotativa CPLP nian ba Brasil, iha tinan 2016,” nia fó hanoin. 
 
Nia konsidera, embaixador Olímpio Branco, ne’ebé foin simu pose, iha karreira naruk ona. Hahú servisu kedas ba Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun bainhira instituisaun ida ne’e harii, molok restaura formalmente Independénsia Timor – Leste. Kaer horiuluk knaar nu’ udar Sekretáriu-Jeral iha Ministériu ne’e. Embaixador Olímpio Branco hala’o ona knaar nu’udar Embaixador Timor-Leste nian ba Repúblika Popular China no ba Repúblika Cuba. 
 
“Ha’u konfia iha nia kompeténsia no dedikasaun no ha’u deseja susesus ba Embaixador ne’e,” nia hatete. 
 
Kona-ba Embaixador Isílio Coelho, importante hatete katak, nia  hanesan  rin ida Ministériu Negósius Estranjeirus no Kooperasaun nian. Hahú kedas servisu ba Ministériu ne’e bainhira instituisaun ida ne’e harii formalmente, molok ita restaura formalmente ita-nia Independénsia. Embaixador Isílio hala’o knaar oioin, inklui Sekretáriu Jeral MNEC nian no Embaixador ba Japão. Susesus ba ninia knaar foun nu’ udar Embaixador. 
 
Husi kedas loron ita restaura ita-nia independénsia, tanba ita estabelese relasaun diplomátika iha nível embaixador rezidente, kooperasaun ho Estadus Unidus hala’o iha sektor oioin, liliu iha área defeza.
 
Ikus liu, señor Embaixador Lisualdo, quadru ida husi MNEC, diplomata karreira nian, sei hala’o knaar iha país viziñu ida, país ida ne’ebé hamutuk ho ita iha momentu difísil sira ne’ebé ita hasoru horiuluk.  
 
“Ha’u fó-hanoin katak Nova Zelándia integra mós INTERFET (forsa internasionál  ne’ebé tun iha Timor-Leste, iha 20 Setembru 1999). Ita haree militar sira-nia profisionalismu no nain ida mate iha períodu tranzisaun,” nia hatete.  
 
PR Lú Olo mós hare katak, iha mós momentu difísil seluk ida, iha períodu  istória foin liubá,  nu’udar Estadu, ne’ebé komunidade internasional mós rekoñese, iha 2006, Nova Zelándia mai mós tulun Timor-Leste. 
 
“Kooperasaun ne’e sei boot babeibeik no ha’u fiar diplomata ida ne’e, katak Embaixador Lisualdo, sei hatene loke no haklean liután kooperasaun ho Nova Zelândia,” nia fiar. 
 
Ikus liu, ha’u aproveita okaziaun ida ne’e atu hatete ohin katak, bainhira presiza, ha’u sei fó apoiu tomak ba embaixador sira. Ita-Boot sira iha ha’ u-nia konfiansa.
 
 
 
 
 

Comment

Tempotimor (Dili) – Partidu Dermokrátika iha Parlamentu Nasionál husu Governu no Estadu atu dignifika povu Timor-Leste nia sakrifísiu iha loron Konsulta Populár ne’ebé sei selebra ba dala ruanolu.
 
“Povu Timor-Leste atu selebra loron 30 Agostu, tinan ruanolu referendu iha Timor-Leste. Ita hotu sei hanoin ho neon fresku referendum ne’e nia objetivu no oinsa mak ita realiza referendum,” hatete Prezidente Bankada Demokrátika, António da Conceição, Tersa (13/08/2019) iha Parlamentu Nasionál. 
 
Tuir Antonio, iha momentu ne'ebá, iha duni opsaun ne’ebé Timoroan sira hili liuhosi dalan Unidade Nasionál no mobiliza povu hodi fó desizaun polítika, hodi hasai duni povu husi okupasaun militár Indonézia nian. Deputadu ne’e mós afirma, TL hetan nia ukun rasik an, tanba povu nia kontribuisaun no vontade boot.
 
“Ita konsege independensia, tanba vontade povu nian. Bankada PD iha uma fukun ida ne’e, husu atu polítika sira dignifika povu nia sakrifísiu hodi hala’o selebrasaun ida ne’e, la'ós de’it serimoniá komemorativa. Maibé, sai eventu ida atu dignifika povu nia determinasaun, eroi no mártires sira nia luta no sakrifísiu hodi fó sentidu kle'an ba ukun rasik an nian, ne'ebé ema hotu inspira dezenvolvimentu,” tenik António.

Comment

Tempotimor (Dili) – Bankada Demokrátiku (PD) preokupa tanba Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK), Deonisio Babo la marka prezensa iha serimonia tomada de posse ba embaixadór na'in tolu ne'ebé reprezenta Timor-Leste iha Brazil, EUA no Nova Zelándia.
 
"Ohin Prezidente Repúblika (PR) fó posse ba embaixadór na'in tolu. Ha'u rona katak Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun la marka prezensa iha tomada posse ne'e," dehan deputadu Bankada PD, Adriano do Nascimento iha plenaria, Tersa (13/08/2019).
 
Deputadu ne'e preokupa, tanba Timor-Leste haruka nia ema ba estranjeiru, maibé ministru ne'ebé tutela la marka prezensa.
 
"Ha'u preokupa katak ita haruka ita nia embaixadór ba ema nia rai, maibé ministru ne'ebé   toma konta ba ida ne'e, la marka prezensa. Sera que, ida ne'e parte ida husi boikota malu ka oinsá. Se hanesan ne'e, imajen ladún di'ak se PR fo pose, depois ministru ne'ebé toma konta la marka prezensa," Adriano hatete.
 
Hatan ba preokupasaun deputadu Adriano do Nascimento nian, portavoz governu dehan, MNEK la simu konvite husi PR.
 
Embaixadór na'in tolu ne'ebé ohin, Tersa (13/08/19) hetan tomada posse husi Prezidente Repúblika, mak Olimpio Branco nu’udar Embaixadór TL ba Brazil, Isilio Coelho nu’udar Embaixadór TL ba Estadus Unidos Amérika no Lisualdo Gaspar nu’udar Embaixadór TL ba Nova Zelándia.
 
Embaixadór na'in tolu ne'e mós hetan knaar liuhosi Dekretu Prezidente Repúblika númeru 36/2019, 37/2019 no 38/2019, nomeia husi VII Governu hamutuk ho embaixadores nain tolu seluk mak Governu VIII hasai tiha husi lista proposta AMP ninian.

Comment

Tempotimor (Dili) – Bankada opozisaun Frente Revolucionaria Timor-Leste Independente (FRETILIN) iha Parlamentu Nasionál, konsidera Parlamentu Nasionál (PN) mukit liu iha asuntu plenaria. Tanba, liu tinan ida ona maibé laiha lei ne'ebé PN deskute.
 
"Atividade Parlamentu Nasionál mukit liu. Durante ne'e, laiha ordem do dia. Maibé, ita hala'o plenaria. Uluk iha tiha entendimentu ida katak bainhira laiha ordem do dia, laiha plenaria," dehan deputadu Fretilin Francisco Miranda Branco hafoin plenaria, Tersa (13/08/2019).
 
Tuir Branco, PN iha duni situasaun emerjensia ida kona-ba proposta lei haat husi Governu. Proposta Governu ne'ebe PN rasik ma hasai desizaun, husu urjensia, agora urjensia hotu ona, ita filafali ba normal, situasaun parlamentu nian mak hanesan nune'e. Mukit liutan," dehan Branco.
 
Lei KAK
 
Bankada FRETILIN mós afirma, iha projeitu de lei ida, iha komisaun A. Maibé, konzeladu tiha. Ita iha Ministru Reforma Lejislativa Asuntu Parlamentar ida, maibé ita laiha proposta de lei. Ami mós kestiona reforma lejislativa saida, to'o agora proposta lei ida laiha. Tinan ida liu ona, maibé atividade PN mukit ba beibeik," dehan Branco.
 
Hatán ba preokupasaun ne'e, Prezidente Komisaun A Parlamentu Nasionál, Carmelita Moniz katak, lei Komisaun Anti Korrupsaun (KAK) la konzeladu. Maibé, foin estuda hotu kapítulu  ida.
 
"Projeitu de lei Komisaun Anti Korrupsaun la konzeladu. Ami halo hela diskusaun durante tempu liubá. Kapítulu primeiru kona-ba dispozisaun jerál hotu ona. Ne'ebé artigu hamutuk ruanolu resin hotu ona. Agora, ami atu tama ba kapítulu segundu. Bazeia ba hanoin balun ne'ebé mai husi kolega deputadu inklui sosiedade sira katak, tenke iha prevensaun no represaun," dehan deputada Carmelita.
 
Deputada ne'e komenta, atu tama ba kapítulu foun Komisaun A tenke buka referensia inklui halo kapitulu foun kona-ba deklarasaun de bens.

Comment

Tempotimor (Díli) – Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú Olo, Tersa (13/08/19) fó tomada posse embaixadór Timor-Leste ba nasaun Brazil, Estados Unidos Amérika no Nova Zelándia.
   
Liuhosi Dekretu Prezidente Repúblika númeru 36/2019, 37/2019 no 38/2019 dekreta hodi nomea Olimpio Branco nu’udar Embaixadór ba Brazil (hodi troka Embaixadór Gregório de Sousa), Isilio Coelho nu’udar Embaixadór ba Estadus Unidos Amérika (hodi troka Embaixadór Domingos Sarmento Alves) no Lisualdo Gaspar nu’udar Embaixadór ba Nova Zelándia (hodi troka Embaixadór Cristiano da Costa).
 
Komunikadu Imprensa ne'ebé Tempotimor.com hetan, husi Palásiu Prezidente Repúblika hatete, Olimpio Branco, Isilio Coelho no Lisualdo Gaspar, nu’udar funsionáriu Ministériu Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEC) ho karreira diplomata. 
 
Maske nune'e, tuir dokumentu ofisiál ne'ebé tempotimor.com asesu husi Palásiu Governu katak kandidatu embaixadór na'in tolu (3) ne'e, hetan nomeiasaun husi VII Governu Konstitusional ne'ebé lidera husi PM Alkatiri. 
 
Diplomata Timoroan na'in tolu ne'e mós, hetan ona aseitasaun husi nasaun ne'ebé sira sei hala'o knaar ba, nune'e Governu AMP laiha kbiit atu ‘re-call’ sira.
 
Entretantu, tuir lista ne’ebé Governu aprezenta naran husi kandidatu embaixadór sira hamutuk 16, mak hanesan tuir mai ne’e:
 
1. Ines Maria de Almeida, Embaixadora ba Cambera, Austrália 
2. Gil da Costa, Embaixadór ba Reinu Unidu Gra-Britania no Irlandia Norte
3. José Luis Guterres, Embaixadór  ba Konfederasaun Suisa
4. Paulo Assis Belo, Embaixadór  ba Repúblika Mosambike
5. Lisualdo Menezes Coimbra Gaspar, Embaixadór ba Wellingtong, Nova Zelandia
6. Isilio Antonio de Fatima Coelho da Silva, Embaixadór ba Washington DC, EUA.
7. Isabel Amaral Guterres, Embaixadora ba Lisboa, Portugál.  
8. Isabel Amaral Guterres, reprezetante permanente TL ba Sekretariadu Ezekutivu CPLP
9. Isabel Amaral Guterres, Embaixadora la rezidente TL ba Republika Kabuverde.
10. Olimpio Maria Alves Gomes Miranda Branco, Embaixadór ba Repúblika Brazil
11. Maria Natalia Guterres Viegas Carrascalao, Embaixadora ba Singapura
12. Ilidio Ximenes da Costa, Embaixadór ba Japaun
13. Hermenegildo Lopes, Embaixadór ba Kambodia
14. Abrão dos Santos, Embaixadór ba Republika Popular Xina
15. Joana Veneranda Amaral, Embaixadora ba Santa Sé
16. Armandina Maria Gusmão dos Santos, Embaixadora TL ba Reinu Tailándia

Comment

Tempotmor (Dili) – Kompañia internasional HEINEKEN Timor Leste hetan fiar husi estadu Timor Leste nune’e asina ona kontratu investimenu ho governu Timor – Leste iha tinan 2015 maibe to’o oras ne’e seidauk bele produz serveza HEINEKEN.

Comment

By : Sally Rummery 

Tempotimot (Dili) - Activist group, Movement Against the Occupation of the Timor Sea (MKOTT) has condemned the Australian government for its prosecution of whistle-blower, Witness K and his lawyer, Bernard Collaery, calling it an ‘attack on freedom of expression and democracy’. 

The group has launched a public petition against Australian Federal Attorney General, Christian Porter in protest to the prosecution of the men.

Charges were filed against the two men by federal prosecutors, with Mr Porter’s approval, following the exposure of an Australian bugging operation of Timorese government offices during negotiations over how lucrative oil and gas reserves were to be shared between the nations. 

As Timor-Leste prepares to celebrate its 20th anniversary of the 1999 referendum on the 30th of August, it also hopes to officially ratify its Maritime Boundary Treaty with the Australian government. 

The exposure of the Australian secret service’s corrupt and illegal bugging put pressure on Australia to accept, in 2018, a boundary treaty agreed in a facilitated conciliation process under the United Nations Convention on the Law of the Sea. 

In a media conference held last week, MKOTT called on Mr Porter to use his power under section 71 of the Judiciary Act (1903) to immediately put a stop to the prosecutions, saying that it would ruin the relationship between the countries. 

"While Timor-Leste and Australia are about to celebrate this important occasion, we the undersigned note with great regret that the Australian government has continued its prosecution of Lawyer Bernard Collaery and Witness K. These two are heroes of the maritime boundary agreement and thus their prosecution will pollute the celebration and the bilateral relations".

The petition is hoped to have gained the signature of over a thousand Timorese by the end of August.

Comment

.

Contact us

Palapasu
Dili, Timor-Leste
+670 7723 4852
+670 7728 1698
http://www.tempotimor.com

Kalendariu Arkivu

« June 2025 »
Mon Tue Wed Thu Fri Sat Sun
            1
2 3 4 5 6 7 8
9 10 11 12 13 14 15
16 17 18 19 20 21 22
23 24 25 26 27 28 29
30            

Tempo Timor Networks

Online Counter