La’o Hamutuk (LH) husu ne’e liu-husi ninia submisaun ba Komisaun C Parlamentu Nasionál (PN), kona-ba Proposta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2021 ne’ebé hateten katak, aleinde levantamentu aas ba funsionamentu estadu, Governu mós nafatin sei promove projetu hirak ne’ebé to’o ohin loron hatudu katak, seidauk iha analiza sériu no realistíku kona-ba risku sira, benefísiu no kustu hirak mak governu ne’e sei gasta tan.
Iha submisaun ne’e LH sita katak, bazeia ba livru 3A OJE 2021 nian, planu ba tinan 2022-2023, Governu sei aloka osan ba dezlokasaun komunidade hodi bele realiza Projetu Tasi Mane ho nia komponente atu kompleta faze segundu nian ba Auto-Estrada, Refinaria, Baze Fornesimentu Suai (SSB), no Planta LNG.
“Realidade, seidauk iha serteza husi Projetu Tasi Mane ne’e rasik. Ho ida ne’e mak ami sujere atu Governu labele kontinua halo desizaun hodi hasai komunidade husi sira nia hela fatin, no obriga komunidade atu sakrifika sira nia rai produtivu sira no estragu seluk ba sira nia moris sosiál, kulturál no ekonomia iha sira nia moris fatin”, refre husi submisaun ne’e.
LH mós apresia ba narativu ne’ebé fó sai husi Ministru Ministru Petróleu no Minerál (MPM) katak, sei halo avaliasaun lai ba projetu hirak ne’e.
“Maibé, ami nafatin dúvida tanba seidauk iha avaliasaun, Governu kontinua aloka orsamentu nafatin boot ba instituisaun relevante sira hanesan TimorGap ho montante tokon $71 iha tinan 2021, maibé ida ne’e hatudu katak, Governu iha planu atu kontinua nafatin promove projetu boot sira”, refere tan iha summisaun ne’e.
Entretantu, tuir dadus ne’ebé LH sita katak, Timor-Leste gasta ona tokon $520 ba projetu Tasi Mane, no empresta tokon $700 tan, Governu presiza iha hanoin krítiku katak, la’ós husi indústria petrolíferu mak bele hakbiit ekonomia rai laran, liu-liu investe iha kualidade moris povu sira nian.
“Aleinde ne’e, investe mós iha setór produtivu sira hanesan agrikultura, indústria transformadóra, turizmu, manufatura inklui kooperativa atu eleva ekonomia povu ki’ik sira nian no asegura sustentabilidade finansa estadu iha tempu agora no ba futuru”, LH nia submisaun.
Ekipa ne’ebé hato’o submisaun husi La’o Hamutuk (LH) iha loron 13 fulan Novembru 2020 mak hanesan, Celestino Gusmão, Eliziaria Febe Gomes, Bree Ahrens, Charles Scheiner, Marta da Silva no Adilsonio.(*)
PUBLISIDADE